Radioterapia jest skuteczn膮 metoda leczenia, w kt贸rej wykorzystuje si臋 promienie jonizuj膮ce do niszczenia jak najwi臋kszej liczby kom贸rek zmienionych nowotworowo.
Mo偶liwe skutki uboczne radioterapii to z艂e samopoczucie, senno艣膰, obni偶enie nastroju, brak apetytu oraz zm臋czenie i stres spowodowany chorob膮 i zabiegami. Bezpo艣rednim wynikiem dzia艂ania promieniowania jonizuj膮cego mog膮 by膰 r贸偶ne zmiany sk贸rne, kt贸re ze wzgl臋du na czas ich ujawnienia w stosunku do czasu napromieniania dzieli si臋 na odczyny popromienne wczesne i p贸藕ne. Od 2-3 tygodnia radioterapii mo偶e pojawi膰 si臋 rumie艅 i z艂uszczanie nask贸rka na sucho, nast臋pnie z艂uszczanie nask贸rka na mokro, niekiedy pojawia si臋 wysi臋k. Ka偶dy pacjent reaguje inaczej na radioterapi臋. Mo偶e on nie do艣wiadczy膰 偶adnych skutk贸w ubocznych, ale te偶 mog膮 one by膰 bardzo dotkliwe.
Dzia艂ania profilaktyczne oraz leczenie odczynu popromiennego powinno rozpocz膮膰 si臋 w trakcie napromieniania i by膰 kontynuowane przez wiele miesi臋cy po jego zako艅czeniu. Brak piel臋gnacji napromienianej sk贸ry mo偶e prowadzi膰 do nasilenia zmian popromiennych i przed艂u偶a膰 proces gojenia a w skrajnych przypadkach doprowadzi膰 do powstania owrzodze艅, blizn a nawet martwicy.
Wi臋kszy odczyn popromienny mo偶e wyst膮pi膰 te偶 w miejscach gdzie stykaj膮 si臋 dwie powierzchnie sk贸ry (krocze, pachy i pier艣) i tam gdzie nask贸rek jest cienki (krocze, twarz, pacha). W czasie leczenia promieniami jonizuj膮cymi chory poddany radioterapii powinien przestrzega膰 nast臋puj膮cych wskaz贸wek: miejsca napromieniania traktowa膰 delikatnie, nie dopuszcza膰 do uszkodze艅 sk贸ry (nie drapa膰, nie trze膰), nosi膰 przewiewn膮, lu藕n膮, bawe艂nian膮 lub jedwabn膮 bielizn臋. W czasie leczenia nie my膰 okolicy napromienianej kosmetykami pachn膮cymi albo kolorowymi, nie zmywa膰, nie 艣ciera膰, ani nie poprawia膰 miejsc wyznaczonych do napromienienia. Na sk贸r臋 napromienian膮 nie wolno stosowa膰 plastr贸w rozgrzewaj膮cych, work贸w z lodem, nie nale偶y opala膰 si臋 w trakcie leczenia i przez rok po zako艅czeniu terapii.
Aby u艂atwi膰 sk贸rze odnow臋 i przyspieszy膰 procesy naprawcze, niezwykle wa偶n膮 jest jej staranna piel臋gnacja, najlepiej przy u偶yciu kosmetyk贸w opracowanych specjalnie dla sk贸ry poddanej radioterapii. Takim kremem posiadaj膮cym w艂a艣ciwo艣ci nawil偶aj膮ce, nat艂uszczaj膮ce, ochronne i 艂agodz膮ce odczyn popromienny jest krem koj膮co-艂agodz膮cy RadioProtect. Zawiera m.in.: pantenol, olej z oliwek, naturalne bioflawonoidy, resweratrol, skwalen, gliceryn臋.
W badaniu klinicznym przeprowadzonym w Klinice Radioterapii Centrum Onkologii w Bydgoszczy w 2015 roku z udzia艂em 152 pacjent贸w leczonych radioterapi膮 i stosuj膮cych krem RadioProtect, u 53,3% nie wyst膮pi艂 wczesny odczyn popromienny sk贸ry; u 39,5% pacjent贸w odnotowano odczyn popromienny pierwszego stopnia; u 7,2% wszystkich os贸b obj臋tych badaniem odnotowano odczyn popromienny sk贸ry drugiego stopnia. Odczyn贸w trzeciego i czwartego stopnia nie zarejestrowano.
Tab.1 Wska藕nik procentowy dla wczesnego sk贸rnego odczynu poprominnego
Stopie艅 wczesnego sk贸rnego odczynu popromiennego | N* | %** |
0掳 | 81 | 53,3 |
1掳 | 60 | 39,5 |
2掳 | 11 | 7,2 |
3掳 | 0 | 0 |
4掳 | 0 | 0 |
*liczba os贸b, **wska藕nik procentowy
Jak ilustruje powy偶sza tabela u 81 chorych nie wyst膮pi艂 wczesny sk贸rny odczyn popromienny, u 60 pacjent贸w odnotowano wczesny sk贸rny odczyn popromienny 1掳, a u 11 pacjent贸w odczyn 2掳. Nie zarejestrowano odczyn贸w 3掳 i 4掳.
Tab.2 Analiza wynik贸w stopni wczesnego sk贸rnego odczynu poprominnego wzgl臋dem obszaru cia艂a, kt贸ry zosta艂 obj臋ty leczeniem promieniami jonizuj膮cymi przedstawiono w poni偶szej tabeli.
Obszar cia艂a obj臋ty leczeniem | Liczba os贸b z wczesnym sk贸rnym odczynem popromiennym | Liczba os贸b z wczesnym sk贸rnym odczynem poprominnym od 1掳 do 4掳 N*/%** | ||||
0掳 | 1掳 | 2掳 | 3掳 | 4掳 | ||
g艂owa i szyja | 11 | 23 | 6 | 0 | 0 | 29/72% |
klatka piersiowa | 40 | 19 | 2 | 0 | 0 | 21/30,4% |
jama brzuszna | 29 | 18 | 3 | 0 | 0 | 21/42% |
ko艅czyna | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0/0 |
*liczba os贸b, **wska藕nik procentowy
Wi臋cej informacji w artyku艂ach:
- Artyku艂 opublikowany w nr 2/2014 Opieka Onkologiczna (pdf, 218 kB)
- Artyku艂 opublikowany w nr 2/2015 Opieka Onkologiczna (pdf, 85 kB)